Σταθμός 1

Η αλβανική αυτή ποικιλία που οι γλωσσολόγοι ονομάζουν αρβανίτικα προέρχεται από μεσαιωνικά νοτιοδυτικά τοσκικά ιδιώματα και, ως εκ τούτου, διατηρεί σημαντικά γνωρίσματα από τη μεσαιωνική αλβανική, αν και έχει επηρεαστεί σημαντικά από τα ελληνικά, αφού άλλωστε εξελίχθηκε για (το λιγότερο) πέντε αιώνες χωρίς επαφή με την υπόλοιπη αλβανική γλώσσα.

Στην Ήπειρο, στην περιοχή που ονομαζόταν Τσαμουριά αλλά και σε μια ευρύτερη περιοχή, μιλιόταν η αλβανική γλώσσα. Καταλάμβανε τη δυτική πλευρά της επαρχίας Φιλιατών, όλη την επαρχία Θυάμιδος, το δυτικό μέρος της επαρχίας Σουλίου (ας μην ξεχνάμε ότι το Σούλι είχε αποψιλωθεί από τον αλβανόφωνο πληθυσμό του), όλη την επαρχία Μαργαριτίου, την περιοχή της Πάργας, το Φανάρι της Πρέβεζας και μερικά χωριά του Θεσπρωτικού, ενώ ήδη το 1913, όταν η περιοχή ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, στο νοτιοδυτικό άκρο του νομού Ιωαννίνων η γλώσσα υποχωρούσε ταχύτατα. Οι κάτοικοι όλων των οικισμών (χριστιανικών και μουσουλμανικών) μιλούσαν την τσάμικη υποδιάλεκτο της τοσκικής διαλέκτου. Οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες απουσίαζαν από την περιφέρεια αυτής της περιοχής. Σήμερα η γλώσσα διατηρείται αρκετά σε πολλούς οικισμούς.

Τα αλβανικά μιλιούνται ακόμη από πρόσφυγες προερχόμενους από την ανατολική Θράκη. Μετανάστευσαν εκεί πιθανότατα από την ευρύτερη περιοχή της Κορυτσάς όχι πριν από το 18ο αιώνα και σήμερα κατοικούν κυρίως στους νομούς Έβρου και Σερρών. Τρία επίσης χωριά στο νομό Φλώρινας και ένα στην επαρχία Κόνιτσας μιλούν αλβανικά