Τι μπορεί να κάνει το σχολείο για τις κοινωνικές ανισότητες;

Οι κοινωνικές ανισότητες δημιουργούνται έξω από το σχολείο, συνδέονται με την ιεραρχική κοινωνική δομή και την άνιση κατανομή των αγαθών και της εξουσίας. Τι μπορεί να κάνει το σχολείο γι' αυτό; Έχει κάποια ευθύνη για την ανισότητα;

Σύμφωνα με την κατηγορηματική απάντηση του Π. Μπουρντιέ:

«Για να ευνοούνται οι ήδη ευνοημένοι και να αδικούνται οι ήδη αδικημένοι, το σχολείο πρέπει να αγνοεί και αρκεί να αγνοεί (ως προς το περιεχόμενο των μεταδιδόμενων γνώσεων, τις μεθόδους, τις τεχνικές της μετάδοσης και τα κριτήρια επιλογής του) τη μορφωτική ανισότητα των μαθητών από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Με άλλα λόγια, αντιμετωπίζοντας όλους τους διδασκόμενους, όσο άνισοι κι αν είναι στην πραγματικότητα, σαν ίσους μεταξύ τους, ίσους ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, το σχολείο οδηγείται στην πράξη να επικυρώνει με το βάρος της εγκυρότητάς του τις αρχικές ανισότητες στην παιδεία».

Η τυπική ισότητα λοιπόν, βασική αξία που διέπει τη λογική του σχολείου,

συσκοτίζει και διαγράφει τις αρχικές κοινωνικές διαφορές των μαθητών,
αγνοεί την απόσταση που χωρίζει μεγάλο μέρος του μαθητικού πληθυσμού από τη σχολική γλώσσα και κουλτούρα και την ερμηνεύει ως αδιαφορία, απουσία κινήτρων, περιορισμένες ικανότητες,
παραγνωρίζει επίσης πόσο μεγάλο κοινωνικό προνόμιο είναι το μορφωτικό κεφάλαιο που κατέχουν ορισμένοι άλλοι μαθητές και το ερμηνεύει ως «φυσικό χάρισμα», κλίση, ή υψηλές ικανότητες.

Στην ουσία αξιολογεί με κριτήρια κοινωνικά. Μεταθέτοντας λοιπόν την ευθύνη της επιτυχίας ή της αποτυχίας αντίστοιχα στα ίδια τα άτομα, ο εκπαιδευτικός θεσμός νομιμοποιεί και ενισχύει την κοινωνική ανισότητα.