Ενώ για τον Μπομπ και μένα ένα σχολείο κυρίως βελγικό -και επομένως με ένα ενιαίο πλαίσιο αναφοράς, παρά την παρουσία των παιδιών διαφορετικής κοινωνικής καταγωγής- είναι μια καλή επιλογή, αυτό δεν είναι η άποψη του Φίλιππου. Για μας, το γεγονός ότι οι 40 εθνικότητες δεν προβάλλονταν στο βελγικό σχολείο το καθιστούσε ένα μοντέλο προτιμητέο, ίσως γιατί αυτό μας παρέχει κατά κάποιον τρόπο την ασφάλεια που εμείς γνωρίσαμε στο σχολικό πρότυπο στη χώρα μας ο καθένας ή γιατί για μας, που δε γεννηθήκαμε μέσα στην πολλαπλότητα, το να δείχνεις τη διαφορά είναι αναγκαστικά σαν να την υπογραμμίζεις αρνητικά. Ο Φίλιππος όμως, που γεννήθηκε μέσα στην πολλαπλότητα, δεν το φοβάται.
Αντίθετα ακριβώς, αυτό το σχολικό πλαίσιο πολλαπλών αναφορών που επέλεξε μοιάζει να είναι γι' αυτόν πολύ πιο οικείο περιβάλλον, ένας κοινωνικός χώρος όπου οι άλλοι του μοιάζουν, όπου τα παιδιά από μικτούς γάμους είναι ο κανόνας μάλλον παρά η εξαίρεση και όπου τα οικογενειακά επίθετα μπορούν να είναι το ίδιο «παράξενα», χωρίς να ξενίζουν κανέναν. Ο Φίλιππος πήγε λοιπόν στο Ευρωπαϊκό Σχολείο, όπου προσαρμόστηκε κοινωνικά με εντυπωσιακή ταχύτητα. Είναι πολύ ευτυχής σε αυτό και επαναλαμβάνει ασταμάτητα ότι είναι το καλύτερο σχολείο του κόσμου, κάτι που είναι αρκετό για μας, ώστε να μην αμφισβητούμε αυτή την επιλογή.
Στους πρώτους μήνες που ακολούθησαν την εισαγωγή του Φίλιππου στο Ευρωπαϊκό Σχολείο, υποχρεωθήκαμε να αναγνωρίσουμε ότι αυτό για το οποίο κατηγορούσαμε το Ευρωπαϊκό Σχολείο δεν ήταν υποχρεωτικά αρνητικό για το Φίλιππο. Μια μέρα που επιστρέφαμε από το σχολείο, ο Φίλιππος μου διηγήθηκε ότι εδώ και μερικές μέρες ένας από τους συμμαθητές του έμεινε νηστικός όλη την ημέρα γιατί είχε Ραμαζάνι και ότι σπάγανε πλάκα μαζί του, γιατί ζήλευε πολύ μόλις έβλεπε κάποιον να τρώει.
Λίγο αργότερα, συνεχίζοντας να διηγείται τι συνέβη στο σχολείο, ανέφερε έναν άλλο συμμαθητή του που ετοιμαζόταν για το Bar Mitzva του. Εξεπλάγην εκείνη τη στιγμή από τον απόλυτα φυσικό τρόπο με τον οποίο ο Φίλιππος μιλούσε για όλα αυτά. Εγώ θα είχα την τάση να θεωρώ αυτό το είδος λόγου για τις θρησκευτικές πρακτικές των άλλων τάση για (ρατσιστικές) διακρίσεις. Εντούτοις, αυτό που μου διηγούνταν ο Φίλιππος δεν εξέφραζε καμία θέληση για διακρίσεις, αντίθετα μάλιστα αναφερόταν σε κάτι πολύ κοινό και συνηθισμένο. Είναι πιθανό να είναι αυτή η εξοικείωση με τη διαφορά που επέτρεψε στο Φίλιππο να προσαρμοστεί τόσο γρήγορα και να αισθανθεί απολύτως άνετα, ο ίδιος με τη δική του διαφορά μέσα σε αυτό τον κοινωνικό χώρο.
|