Επίλογος: μια μακρά διαδρομή

Ίσως αναρωτηθήκατε πώς αυτά τα «αθώα» σχόλια των εκπαιδευτικών στις σκηνές που προτάχθηκαν και που στο τέλος της γραφής «περιγράφουν μια πραγματικότητα» αποτέλεσαν αντικείμενο τόσο μεγάλης ανάλυσης.  

H «πραγματικότητα» όμως δεν είναι δοτή από τη φύση. Eίναι προϊόν κοινωνικό. Η ανθρώπινη φύση κατασκευάζεται μέσα από τη σχέση μας με τους άλλους και όχι μέσα από τη βιολογία. Η βιολογία προσφέρει μόνο το δυναμικό για την εξέλιξη. Όλα τα υπόλοιπα γίνονται διότι επενδύουμε τις ομάδες και τα σύμβολα με νόημα. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις είναι ένας από τους τρόπους απόδοσης νοήματος στις ομάδες και τα σύμβολα.  

Aς σκεφθούμε τα τόσο επώδυνα και καταστροφικά διεθνή γεγονότα που ζήσαμε ολόκληρο τον 20ό αιώνα, τη βία και τις σφαγές που συνεχίζουμε ακόμα σήμερα να βιώνουμε σε τόσες μεριές της Γης, και ας αναρωτηθούμε μήπως στη ρίζα όλης αυτής της φρίκης βρίσκονται τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που κατασκευάζουμε για τον «άλλο».

Η αλήθεια είναι ότι τα στερεότυπα δεν αλλάζουν εύκολα. Ωστόσο ο εκπαιδευτικός, ιδιαίτερα όταν δουλεύει με μειονοτικές ομάδες, προωθώντας δημοκρατικές αρχές, ηθικές αξίες, πνεύμα συνεργασίας και καλλιεργώντας δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία δύσκολες προκλήσεις.