Κάποιες βασικές αρχές για την εθνική διάσταση της λογοτεχνίας |
| Η έννοια έθνος και, συνεπώς, η έννοια της εθνικής λογοτεχνίας είναι ιδεολογικές κατασκευές σε συγκεκριμένο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. Η «εθνική» γλώσσα παίζει σημαντικό ρόλο ως ρυθμιστής της υποτιθέμενης ιστορικής συνέχειας των εθνών. Για την κατασκευή και διατήρηση αυτής της συνέχειας οι λαοί και τα επίσημα κράτη μεταποιούν την προηγούμενη ιστορία τους, στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν την εσωτερική τους συνοχή. Η ποικιλία αντιμετωπίζεται ως απειλή για την κοινωνική συνοχή, τη σταθερότητα, ίσως και για το νόμο και την τάξη. 
Καμία κοινωνία και κανένα κράτος στον «πολιτισμένο» κόσμο δεν υπήρξε ποτέ μονοεθνικό, μονοπολιτισμικό, μονογλωσσικό. Η προσκόλληση σε κατασκευές περί εθνικής καθαρότητας, υπεροχής των γλωσσών και των φυλών ή ακόμη και των πολιτισμών οφείλει να αντιμετωπίζεται ως ιδεολογική κατασκευή και ιδεοληψία προς ένα συγκεκριμένο σκοπό. Αυτή η κατασκευή, για να είναι ανθεκτική, υποστηρίζεται παιδαγωγικά από έναν αντίστοιχο παιδαγωγικό λόγο περί μονοπολιτισμικότητας του κράτους κ.λπ.
«Η Ευρώπη είναι ήδη και θα είναι περισσότερο στο μέλλον το σημείο συνάντησης μεταξύ διάφορων τύπων πολιτικής και οικονομικής μετανάστευσης, ειδικά από το Νότο και την Ανατολή...» (Balibar E., 1991) Εάν αυτή η φράση του Balibar έχει νόημα για την Ευρώπη του 1999, για την Ελλάδα του 2003 και για τα γειτονικά μας και, εν πολλοίς, άγνωστα Βαλκάνια αυτό είναι γεγονός εδώ και πολλά χρόνια. |
| Οι κοινωνίες είναι de facto πλουραλιστικές. Τι κάνει όμως η εκπαίδευση; |
