Τι κάνει η εκπαίδευση;
Η εκπαίδευσή, όμως, δε λαμβάνει υπόψη της τη διαπίστωση ότι οι κοινωνίες είναι de facto πλουραλιστικές.

Έτσι, οι παιδαγωγοί υιοθέτησαν την αντίληψη του ενός κοινού προγράμματος για όλους.

Τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα συνειδητοποιήσαμε ότι ολόκληρο το πρόγραμμα διδασκαλίας οφείλει να αλλάξει για όλους τους μαθητές υπό το πρίσμα της πολιτιστικής διαφοράς και ποικιλίας και ότι αυτή η γλωσσική ποικιλία υπαγορεύει πολύ περισσότερα πράγματα από τη διδασκαλία των ελληνικών σε αυτούς που δεν τα μιλούν. Η πολιτισμική ποικιλία δεν έχει φτωχύνει, αντίθετα έχει πλουτίσει την ελληνική κοινωνία. Αρκεί οι μονόγλωσσοι, πολλές φορές, δάσκαλοι να γνωρίζουν τι θέλουν να κάνουν με τους δίγλωσσους ή και πολύγλωσσους μαθητές τους.

Ποιες είναι όμως οι μειονότητες στην Ελλάδα;

Δυστυχώς, δεν υπάρχει μια εμπεριστατωμένη μελέτη που θα μας έδειχνε με ακρίβεια τις θρησκευτικές, γλωσσικές και εθνικές μειονότητες στα ελληνικά σχολεία, προκειμένου να φτιάξουμε τον κοινωνικό, πολιτισμικό, θρησκευτικό και εθνοτικό χάρτη του μαθητικού μας πληθυσμού (λ.χ. εβραίοι, καθολικοί και προτεστάντες, μουσουλμάνοι, μάρτυρες του Ιεχωβά, εργαζόμενοι από χώρες της Δύσης, σλαβόφωνοι Μακεδόνες, μουσουλμάνοι με τουρκική εθνοτική συνείδηση, οικονομικοί και πολιτικοί πρόσφυγες από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, Τσιγγάνοι, Πομάκοι, Βλάχοι, Ρώσοι, Αρμένιοι, Αρβανίτες...).
Από τις παραπάνω κατηγορίες άλλες είναι σε πλεονεκτικότερη θέση και άλλες σε λιγότερο πλεονεκτική. Λ.χ. τα παιδιά που οι γονείς τους είναι εργαζόμενοι από χώρες της Δύσης (διπλωμάτες, εργαζόμενοι σε πολυεθνικές εταιρείες κ.λπ.) είναι μεν μαθητές «διαφορετικοί», αλλά είτε πηγαίνουν σε ξένα σχολεία είτε, αν δεν πηγαίνουν, το μορφωτικό κεφάλαιο της οικογένειάς τους δε δημιουργεί τα προβλήματα που δημιουργεί η αντίστοιχη έλλειψή του στα παιδιά των Πόντιων προσφύγων... Εδώ, λοιπόν, τίθεται και το ζήτημα της ταξικής προέλευσης.
Πότε είναι απαραίτητος ο επαναπροσδιορισμός του προγράμματος διδασκαλίας;