Ένας ιδιαίτερα ασαφής κώδικας

Η μη λεκτική επικοινωνία διενεργείται μέσω κωδίκων (χειρονομίες, μορφασμοί, βλέμμα, τόνος της φωνής, ενδυμασία κ.λπ.) οι οποίοι μεταδίδουν μηνύματα συνήθως στον παρόντα τόπο και χρόνο, γιατί απαιτούν τη φυσική παρουσία αυτού που επικοινωνεί. Οι κώδικες αυτοί, τους οποίους ο Fiske ονομάζει «παραστατικούς», δεν μπορούν να υπάρξουν ως κάτι αυτόνομο ή ξεχωριστό από το χρήστη τους και για το λόγο αυτό υποδηλώνουν ταυτόχρονα και διάφορα στοιχεία για τον ίδιο και για την κοινωνική του κατάσταση. Συνεπώς, η μη λεκτική επικοινωνία δεν μπορεί να διαχωριστεί από τις κοινωνικές πρακτικές του χρήστη της. Παράλληλα, ως κώδικας συνιστά ένα σύστημα σημασιοδότησης το οποίο παρουσιάζει κάποια βασικά χαρακτηριστικά:

Έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό συστατικών στοιχείων.
Μεταφέρει νόημα.
Εξαρτάται από την πολιτισμική εμπειρία.
Επιτελεί μια αναγνωρίσιμη επικοινωνιακή λειτουργία.
Μεταδίδεται με κατάλληλα μέσα ή κανάλια.

 
Αυτά τα ονομάζουμε μονάδες, από τις οποίες γίνεται επιλογή (π.χ. απόσταση στο χώρο, χέρια στη μέση, βλέμμα μη εστιασμένο στον ομιλητή για πολλή ώρα). Αυτές οι μονάδες μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους σύμφωνα με συγκεκριμένους πολιτισμικούς κανόνες ή συμβάσεις (για παράδειγμα, στην πρώτη σκηνή η απομάκρυνση του δασκάλου από το μαθητή που διαβάζει και η εστίαση της προσοχής του σε όσα διαδραματίζονται εκτός της αίθουσας ενισχύουν την ερμηνεία της συμπεριφοράς του δασκάλου ως αδιαφορία προς το μαθητή του).
Αυτό σημαίνει ότι οι μονάδες της είναι σημεία τα οποία αναφέρονται, με διάφορους τρόπους, σε κάτι διαφορετικό από τον εαυτό τους (π.χ. το βλέμμα που εστιάζεται στον ομιλητή για μεγάλο χρονικό διάστημα ισοδυναμεί με απειλή).
Εξαρτάται από τη συμφωνία ανάμεσα στους χρήστες της και την κοινή πολιτισμική τους εμπειρία (π.χ. η απόσταση που κρατάμε μεταξύ μας στο χώρο διαφέρει ανάλογα με την κουλτούρα και κατά συνέπεια ερμηνεύεται διαφορετικά από τα μέλη διαφορετικών ομάδων). Με πιο απλά λόγια, μπορούμε να πούμε ότι μη λεκτική επικοινωνία και πολιτισμός συνδέονται δυναμικά μεταξύ τους.
Όσοι γνωρίζουν τον κώδικα τον αποκωδικοποιούν σχεδόν πάντα με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, τα ενδύματα συνιστούν ένα συγκεκριμένο κώδικα. Έτσι, οι ενδυματολογικές επιλογές μιας δασκάλας ή ενός δασκάλου μεταβιβάζουν συγκεκριμένα ―αναγνωρίσιμα από τους άλλους― μηνύματα για τους ίδιους, για τη σχέση τους με τους μαθητές και τους συναδέλφους τους, αλλά και για τον εκπαιδευτικό τους ρόλο.
Ως κανάλι ορίζουμε το φυσικό μέσο με το οποίο μεταδίδεται ένα μήνυμα. Στη μη λεκτική επικοινωνία το ανθρώπινο σώμα συνιστά το κατεξοχήν κανάλι μεταβίβασης μηνυμάτων είτε μέσω κάποιων στοιχείων του σώματος που ελέγχονται (κάποιες εκφράσεις ή κινήσεις, ένδυση, κοσμήματα κ.λπ.) ή δεν ελέγχονται (βάρος, ύψος, προφορά κ.λπ.) από τον άνθρωπο, είτε μέσω της συνειδητής ή ασυνείδητης χρήσης του χώρου, των αντικειμένων αλλά και του χρόνου, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
  Είναι η ερμηνεία των μη λεκτικών μηνυμάτων μια εύκολη υπόθεση;