Κατανόηση του κειμένου και δημιουργική ανάγνωση

'Οπως αναφέρει ο δεύτερος καθηγητής του παραδείγματός μας, ένα ζήτημα είναι τι καταλαβαίνουν οι μαθητές από μια ανάγνωση και ένα άλλο αν μπορούν να εκφράσουν αυτό που καταλαβαίνουν. Η διάκριση μας βοηθά, όπως θα δούμε παρακάτω, να εξειδικεύσουμε και την εκπαιδευτική μας παρέμβαση. Ωστόσο, το νόημα που βγάζουμε από ένα κείμενο συνειδητοποιείται και αποκτά υπόσταση από τη στιγμή που μπορεί να εκφραστεί και να γίνει αντικείμενο επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους. Πριν από την έκφρασή του, το νόημα μιας ανάγνωσης βρίσκεται σε πολύ αόριστη και ασαφή μορφή μέσα στον αναγνώστη. Η παραπάνω παρατήρηση υπογραμμίζει τον επικοινωνιακό χαρακτήρα της ανάγνωσης. Η ανάγνωση και η εξαγωγή νοήματος δεν είναι μια μοναχική υπόθεση αποκλειστικά ανάμεσα στον αναγνώστη και στο κείμενο, αλλά μια διαδικασία που, τουλάχιστον στο χώρο της εκπαίδευσης, διεξάγεται ανάμεσα σε μια ομάδα αναγνωστών που είναι η τάξη και εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τις σχέσεις και τη δυναμική της ομάδας.

Μέσα στο κείμενο; Αν βρίσκεται μέσα στο κείμενο, ποιος το γνωρίζει; Ο συγγραφέας του; Ο κριτικός και, κατ' επέκταση, ο εκπαιδευτικός ο οποίος αναλαμβάνει να ενημερωθεί και να διαβάσει για το κείμενο πριν το παρουσιάσει στους μαθητές του; Αν η απάντηση είναι θετική στα παραπάνω ερωτήματα, τότε η αναγνωστική διαδικασία μέσα στην τάξη αναζητά το, εκ των προτέρων γνωστό στον εκπαιδευτικό, νόημα και η κατανόηση των μαθητών σταθμίζεται από το εάν βρήκαν ή έστω πλησίασαν το γνωστό αυτό νόημα. Αν όμως ο εκπαιδευτικός θεωρεί πως το νόημα δεν είναι «κλειδωμένο» στην «κιβωτό» του κειμένου περιμένοντας κάποιον να το «ξεκλειδώσει», αλλά αναδύεται μέσα από τη διάδραση των εμπειριών του αναγνώστη, των ερωτημάτων που θα θέσει στο κείμενο αλλά και των επικοινωνιακών συμφραζομένων μέσα στα οποία διεξάγεται η ανάγνωση, τότε η κατανόηση που προσδοκούμε από τους μαθητές αποκτά ένα τελείως διαφορετικό περιεχόμενο.