Είναι «ιδεολογικό μάθημα» η ιστορία;
«Η ιστορία είναι ιδεολογικό μάθημα». Η φράση αυτή συμπυκνώνει με μεγάλη σαφήνεια τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η διδασκαλία της ιστορίας στην ελληνική εκπαίδευση ― και καθόλου μόνο στη Θράκη. Η ιδέα που περιέχει είναι ότι η ιστορία δεν είναι ένα σύνολο «αντικειμενικών» γνώσεων που μαθαίνει και διδάσκει κανείς ούτε βέβαια μία μέθοδος για να προσεγγίζουμε το παρελθόν και να επεξεργαζόμαστε τα ίχνη που έχει αφήσει, αλλά ένα μάθημα με βασικό στόχο να καλλιεργήσει την εθνική συνείδηση και ταυτότητα, επομένως ένα «ιδεολογικό μάθημα». Είναι σωστή αυτή η αντίληψη; Ας τη δούμε διεξοδικά.

Κατ' αρχάς, με δεδομένη την κατάσταση της ελληνικής εκπαίδευσης, η προφανής απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι μία: η σχολική ιστορία αντιμετωπίζεται από όλους, θεσμούς, διδάσκοντες και διδασκόμενους, σαν να είναι ιδεολογικό μάθημα. Πιο συγκεκριμένα:

Το Υπουργείο    Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί    Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι    Οι μαθητές   


 
Το Υπουργείο περιλαμβάνει την καλλιέργεια ιδεολογικών στάσεων, όπως η εθνική συνείδηση, η προάσπιση της ειρήνης, της δημοκρατίας και του σεβασμού της διαφορετικότητας, στους ρητούς στόχους της διδασκαλίας του μαθήματος. Συστήνει επίσης συστηματικά τη χρήση της ιστορίας με τους ίδιους στόχους και σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες, όπως, για παράδειγμα, τις σχολικές γιορτές.
Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί συγκροτούν αναλυτικά προγράμματα ιστορίας που οργανώνονται γύρω από το κεντρικό αφήγημα της «εθνικής ιστορίας», σε μεγάλο βαθμό το ίδιο που διαμορφώθηκε κατά το 19ο αιώνα με κυριότερο εκφραστή τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο: «τρισχιλιετής ιστορία του ελληνισμού» από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα.
Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι καλούνται να διδάξουν εγχειρίδια ιστορίας που γράφονται ακολουθώντας κατά γράμμα τις παραπάνω επιταγές του αναλυτικού προγράμματος. Καλούνται δηλαδή να διδάξουν μια ιστορία που περιστρέφεται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από τον «ελληνισμό», ο οποίος εμφανίζεται σαν ενιαίο υποκείμενο, σαν αναλλοίωτη και ομοιογενής οντότητα δια μέσου των αιώνων. Η ιστορία του «ελληνισμού» συνθέτει μια κλειστή αφήγηση, δεδομένη και μοναδική. Καλούνται λοιπόν οι καθηγητές και οι δάσκαλοι να διδάξουν την Ιστορία, που ταυτίζεται με την «ιστορία του ελληνικού έθνους», τη μία και μοναδική αφήγηση που δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση και δεν έχει καμία ρωγμή αλλά και καμία ιδιότητα επιστημονικής γνώσης, καθώς δε μαθαίνουμε ποτέ από τι υλικά είναι κατασκευασμένη, σε τι πηγές στηρίζεται και από τι επεξεργασίες προέκυψε το περιεχόμενό της.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες, τέλος, μαθαίνουν αυτή τη μοναδική ιστορία απέξω, αφού τα κυριότερα συστατικά της είναι ημερομηνίες και ονόματα, και τίποτα δεν τους εξηγεί ποιο είναι το ενδιαφέρον της και γιατί αξίζει να ασχοληθούν με αυτήν. Τη μαθαίνουν απέξω γιατί δεν την καταλαβαίνουν, με αποτέλεσμα, όπως δείχνουν κάθε χρόνο τα αποτελέσματα των Πανελλήνιων εξετάσεων αλλά και αρκετές έρευνες που δημοσιεύονται στις εφημερίδες, το μάθημα της ιστορίας να θεωρείται τόσο στο γυμνάσιο όσο και στο λύκειο το δυσκολότερο μάθημα με το μεγαλύτερο ποσοστό αποτυχίας
  Τι δεχόμαστε λοιπόν;