Κλονισμοί και νέες διαπιστώσεις


Η στάση και οι αντιδράσεις τόσο των πλειονοτικών όσο και των μειονοτικών μαθητών σε καμιά περίπτωση δεν ήταν ενιαία και ομοιογενής, όπως αρχικά φαντασιωνόμασταν. Ανακαλύπταμε ότι και μέσα στην ομάδα των μειονοτικών υπήρχαν όρια και ισορροπίες ανάλογες με αυτές που υπήρχαν στους πλειονοτικούς. Σιγά σιγά, καθώς αναδεικνυόταν η διαφορετικότητα και μέσα στην ομάδα των μειονοτικών μαθητών, γινόταν φανερό στα μάτια μας ότι και αυτοί δεν αποτελούσαν ένα ομοιογενές σύνολο. Είχαν και αυτοί διαφορές: φύλου, κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, ρυθμών μάθησης, αντιλήψεων και στάσεων, προσδοκιών, επιπέδου ελληνομάθειας. Όλα αυτά καθόριζαν τις αντιδράσεις τους και το πόσο συμμετείχαν στις παρεμβάσεις μας.  

Η καχυποψία με την οποία αντέδρασαν οι μειονοτικοί μαθητές ήταν για μας ο πρώτος κλονισμός. Μέχρι τότε πιστεύαμε ότι αρκούν οι καλές προθέσεις για να φτάσουμε στο στόχο μας· ότι αρκούσε να προσπαθήσουμε να υλοποιήσουμε τις ιδέες και ότι θα είχαμε εξασφαλισμένη την υποστήριξη των μειονοτικών. Τώρα διαπιστώσαμε ότι η ανάδειξη της ταυτότητας είναι μια περισσότερο πολύπλοκη και μακρόχρονη διαδικασία. Διαμορφωνόταν ένα νέο πλαίσιο, μια νέα δυναμική στη δουλειά μας. Οι αντιδράσεις των πλειονοτικών ήταν αναμενόμενες, αλλά καλούμασταν τώρα πια να τις διαχειριστούμε, να βρούμε διόδους συνεργασίας μαζί τους και να τους εντάξουμε λειτουργικά στο νέο πλαίσιο που προσπαθούσαμε να οικοδομήσουμε. Σε καμιά περίπτωση δεν έπρεπε να αισθανθούν ότι περιθωριοποιούνται, ότι απειλούνται, να βρεθούν τώρα σε μειονεκτική θέση. Από την άλλη πλευρά έπρεπε να διαχειριστούμε και τις αντιδράσεις των μειονοτικών, να περιορίσουμε τον υπερβολικό ενθουσιασμό μερικών ή την καχυποψία κάποιων άλλων, να εδραιώσουμε περισσότερο την αίσθηση ασφάλειας που ενδεχομένως τους δημιούργησαν οι παρεμβάσεις μας. Νέα ερωτήματα αναδύθηκαν: Με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να περάσουμε από την ανάδειξη των στοιχείων που ορίζουν τη μειονοτική ταυτότητα στην περαιτέρω λειτουργική ένταξή τους στις ελληνικές εκπαιδευτικές δομές; Πώς θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε; Αντιλαμβανόμασταν πλέον ότι τα όρια του νέου πλαισίου που προσπαθούσαμε να οικοδομήσουμε ήταν ρευστά. Κάθε φορά προέκυπταν νέα ερωτήματα και νέες παράμετροι. Πόσο έτοιμοι ήμασταν να τα αντιμετωπίσουμε κάθε φορά;
Και οι «άλλοι» εκπαιδευτικοί;