Δύο σκηνές: Σκηνή 2η

Διδάσκω στην ορεινή Ξάνθη, στην Α' Γυμνασίου, Γλώσσα. Ευτυχώς τα παιδιά έχουν ξεπεράσει το αρχικό σοκ της προσαρμογής και έχουν αρχίσει να εκφράζονται στα ελληνικά ικανοποιητικά. Η επικοινωνία μας μοιάζει να μην αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα. Τα ελληνικά τους βελτιώνονται καθημερινά και συνεργαζόμαστε όλο και καλύτερα. Είμαστε άλλωστε στην ενότητα 6. Το θέμα της είναι η εργασία. Σήμερα αποφάσισα να τους κάνω το κείμενο που μιλάει για την παιδική εργασία. Λέει μέσα σ' αυτό η λεζάντα από το κείμενο της Unicef: «Χάρη στη δική μας αδιαφορία κάποια παιδιά "ωριμάζουν" απότομα». Αναφέρονται στη συνέχεια παραδείγματα από διάφορες χώρες του κόσμου όπου «ανθεί» η παιδική εργασία και κάποιοι αριθμοί για την Ελλάδα.

Το κείμενο προχωράει, αλλά τα παιδιά δε συμμετέχουν όσο άλλες φορές. Έχει άραγε τόσες άγνωστες λέξεις και τους δυσκολεύει; Πολλές φορές τελικά μου συμβαίνει να θεωρώ ένα κείμενο βατό και τα παιδιά να σκοντάφτουν σε απίστευτες λέξεις. Όμως όχι, το κείμενο δεν είναι δύσκολο. Τι είναι αυτό που τα δυσκολεύει;

Ξαφνικά ανοίγει μια συζήτηση για τη δουλειά. Αντιλαμβάνομαι ότι πολύ μεγάλος αριθμός μαθητών μου εργάζεται ήδη, παράλληλα με το σχολείο. Άλλοι στα μικρά τους χωράφια, άλλοι σε μαγαζιά το απόγευμα, άλλοι στα πρόβατα, άλλοι δίπλα στον πατέρα τους που είναι οικοδόμος και συνεχίζει το μεροκάματο και μετά τις τρεις που σχολάμε. Νιώθω αμήχανη και ένοχη. Εγώ τόση ώρα μιλώ για το Μπαγκλαντές και την Αφρική και τα παιδιά μου έχουν ήδη διαμορφώσει σχέση και άποψη για την εργασία. Εντάξει, το κείμενο μιλούσε για παιδιά που εγκαταλείπουν το σχολείο και εργάζονται σε απάνθρωπες συνθήκες. Όμως και τα δικά μου δε δυσκολεύονται; Το πρωί σχολείο και μετά μεροκάματο. Μεροκάματο μικρό. Ίσα που να ενισχύει λιγάκι το οικογενειακό εισόδημα. Και την άλλη μέρα σχολείο, «άγραφα κι αδιάβαστα», γιατί πώς να προλάβεις και τις σχολικές υποχρεώσεις, όταν είσαι πτώμα στην κούραση; Δεν είναι εύκολο.

Νιώθω αμηχανία. Μήπως δεν έπρεπε τελικά να τους θέσω ένα τόσο καυτό ζήτημα; Εγώ μιλούσα για εκμετάλλευση, χωρίς να σκεφτώ ότι τα αφορά και προσωπικά. Μάλλον γι' αυτό δεν μπορούσαμε τελικά να συνεννοηθούμε και μου έλεγαν για το πόσο σημαντικό είναι να μαθαίνει ο άνθρωπος από μικρός στη δουλειά. Πρέπει ή δεν πρέπει το σχολείο να θέτει τέτοια ζητήματα; Πώς θα μπορούσα τελικά να μιλήσω για το τόσο σημαντικό ζήτημα της παιδικής εργασίας; Να το αποσιωπήσω; Έχω κουραστεί σε αυτό το σχολείο να ξαφνιάζομαι και να μην καταλαβαίνω. Τι κάνω λάθος εντέλει;