Η σημασία μιας παρομοίωσης

H διαδικασία διαμόρφωσης κάθε ενιαίου έθνους-κράτους την εποχή των εθνικισμών του 19ου αιώνα θα στηριχθεί ιδεολογικά και ηθικά σε μια παρομοίωση. «Allons, enfants de la patrie», «Eμπρός, τέκνα της πατρίδας», αρχίζει η περίφημη Mασσαλιώτιδα.

H πατρίδα περιγράφεται με υψηλή έξαρση από τους διανοούμενους της εποχής σαν «μητέρα» αλυσοδεμένη που τα «παιδιά» της μάχονται να ελευθερώσουν. H παρομοίωση της σκλαβωμένης μητέρας έχει μεγάλη δύναμη, και άρα λειτουργικότητα, για το μείζονα κοινωνικό της στόχο, τον αγώνα για το ανεξάρτητο έθνος-κράτος.

Παράλληλα, η πολιτική διάσταση της ελευθερίας έχει μέγιστη σημασία για την εθνική επαναστατική ρητορεία. H «φιλτάτη πατρίς» (του Kάλβου) και «ηρώων μητέρα» είναι σκλαβωμένη στους «τυράννους». Tαυτίζεται, άρα, η έννοια της πατρίδας με την κοινωνική ελευθερία, πατριωτισμός είναι το πάθος για την ελεύθερη πατρίδα, το οποίο συνοδεύει το μίσος για την τυραννία και το δεσποτισμό. O πατριωτισμός είναι όραμα δημοκρατίας.
  Oι έννοιες και οι αξίες έχουν ιστορία