Τα «αξεπέραστα εμπόδια» και η αποτυχία των μαθητών


Στις σκηνές που παραθέτουμε στην αρχή του κειμένου οι εκπαιδευτικοί αγωνιούν για το πώς θα κάνουν τη δουλειά τους. Αισθάνονται πως οι διαφορές (γλωσσικές, κοινωνικές, εθνοτικές, ταξικές, πολιτισμικές) που συναντούν μπροστά τους αποτελούν αξεπέραστο εμπόδιο για την καθημερινή τους εκπαιδευτική πρακτική. Ένα από τα αρνητικά αποτελέσματα αυτής της αντίληψης είναι ότι ενισχύει τη σχολική αποτυχία των μαθητών και μαθητριών.
Όταν ο εκπαιδευτικός ξεκινά με τη σιγουριά ότι δεν μπορεί να παρέμβει αποφασιστικά στην περίπλοκη παιδαγωγική συνθήκη που αντιμετωπίζει, ότι δεν μπορεί να βοηθήσει τους «διαφορετικούς» μαθητές στη σχολική τους ένταξη και στην αξιοποίηση των ικανοτήτων τους, τότε το πρώτο άμεσα ορατό αποτέλεσμα είναι πραγματικά η σχολική αποτυχία και περιθωριοποίηση των παιδιών αυτών. Παρόλο που οι εκπαιδευτικοί και οι πρακτικές τους δεν είναι η γενεσιουργός αιτία της σχολικής αποτυχίας, συμβάλλουν όμως σε αυτήν άθελά τους και χωρίς αυτό να είναι ορατό στα μάτια τους.

Οι μαθητές λαμβάνουν τα ρητά και άρρητα μηνύματα που εκπέμπονται από το δάσκαλο και γενικότερα από το σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον και έχουν την τάση να τα επιβεβαιώνουν. Έτσι, οι εκπαιδευτικοί έχουν στην τάξη τους παιδιά σιωπηλά, που δείχνουν ότι δεν καταλαβαίνουν και αναπόφευκτα αποτυγχάνουν. Η σχολική αποτυχία όμως, εκτός από τα κοινωνικά προβλήματα που αναπαράγει, δημιουργεί και έντονα συναισθήματα ματαίωσης στον ίδιο τον εκπαιδευτικό. Γι΄ αυτό, ένας βασικός λόγος για να αποπειραθούν οι εκπαιδευτικοί να ανατρέψουν το ισχύον μοντέλο είναι για να αποκτήσει αποτελεσματικότητα η ίδια τους η δουλειά και να μην αισθάνονται οι ίδιοι ματαιωμένοι. Η ανατροπή αυτή, με άλλα λόγια, βοηθάει καταρχήν τους μαθητές, αλλά σίγουρα και τους εκπαιδευτικούς και βελτιώνει γενικότερα την καθημερινή διδακτική πρακτική και την αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής παρέμβασης. Κι αυτό μπορεί σίγουρα να αποτελέσει ένα κίνητρο για να αμφισβητήσουν οι εκπαιδευτικοί τις αυτονόητες αλήθειες μέσα στις οποίες, όπως είδαμε παραπάνω, έχουν εκπαιδευτεί.